ازدواج موقت یکی از انواع ازدواج در قوانین ایران است که برای مدت مشخص و شرایط خاص میان زن و مرد منعقد می‌شود. اما یکی از سوالات پرتکرار درباره این نوع ازدواج، لزوم ثبت ازدواج موقت است. در این مقاله، با بررسی قوانین شرعی و حقوقی، به این سوال پاسخ خواهیم داد و ابعاد مختلف آن را روشن می‌کنیم.
ازدواج موقت چیست؟
ازدواج موقت که با نام صیغه موقت یا متعه نیز شناخته می‌شود، ازدواجی است که برای مدت زمان مشخص و در قبال مهریه توافق‌شده بین زن و مرد منعقد می‌شود.
این نوع ازدواج در فقه اسلامی مشروع است و در قوانین ایران نیز به رسمیت شناخته شده است. برخلاف ازدواج دائم، ازدواج موقت نیازی به برخی تشریفات مثل تعیین نفقه یا ثبت رسمی ندارد، مگر در موارد خاص.
آیا ازدواج موقت نیاز به ثبت دارد؟
بر اساس ماده 21 قانون حمایت خانواده مصوب 1391، ثبت ازدواج موقت الزامی نیست، مگر در شرایط زیر:
- باردار شدن زن: اگر از ازدواج موقت، فرزندی متولد شود، ثبت ازدواج موقت ضروری است.
- توافق طرفین: در صورتی که زن و مرد بر ثبت ازدواج موقت توافق کرده باشند، باید آن را ثبت کنند.
- شرط ضمن عقد: اگر در ضمن عقد ازدواج موقت شرط شود که ازدواج ثبت گردد، این شرط لازم‌الاجرا است.
نکته مهم:
عدم ثبت ازدواج موقت در مواردی که قانون ثبت آن را الزامی می‌داند، می‌تواند برای مرد مجازات‌هایی از جمله جزای نقدی یا حبس داشته باشد.
مزایای ثبت ازدواج موقت
هرچند ثبت ازدواج موقت در بسیاری از موارد اجباری نیست، اما ثبت آن می‌تواند مزایای مهمی داشته باشد:
- حمایت قانونی: ثبت ازدواج موقت از حقوق زن و فرزندان حاصل از این ازدواج حمایت می‌کند.
- اثبات حقوق مالی: با ثبت ازدواج موقت، زن می‌تواند مهریه یا حقوق مالی دیگر خود را به راحتی مطالبه کند.
- جلوگیری از مشکلات حقوقی: ثبت ازدواج موقت مانع از ایجاد مشکلاتی نظیر انکار رابطه یا بروز اختلافات حقوقی می‌شود.
- حفظ حقوق فرزند: اگر از ازدواج موقت فرزندی متولد شود، ثبت ازدواج به اثبات نسب و حقوق قانونی کودک کمک می‌کند.
مراحل ثبت ازدواج موقت
برای ثبت ازدواج موقت، باید به یکی از دفاتر رسمی ازدواج مراجعه کنید. مدارک موردنیاز عبارتند از:
- اصل شناسنامه و کارت ملی طرفین
- ارائه توافق‌نامه یا مدرکی مبنی بر شرط ثبت ازدواج
- گواهی بارداری (در صورت وجود)
پس از ثبت، دفترخانه سند ازدواج موقت را صادر می‌کند که یک مدرک رسمی محسوب می‌شود.
پیامدهای حقوقی عدم ثبت ازدواج موقت
اگر در موارد الزامی، ازدواج موقت ثبت نشود، ممکن است پیامدهای زیر به وجود بیاید:
- مجازات برای مرد: مطابق ماده 49 قانون حمایت خانواده، مرد به پرداخت جزای نقدی یا حبس محکوم می‌شود.
- عدم اثبات حقوق زن: در صورت عدم ثبت، زن ممکن است نتواند مهریه یا حقوق مالی دیگر را اثبات کند.
- مشکلات قانونی برای فرزند: ثبت نشدن ازدواج می‌تواند فرآیند اثبات نسب فرزند را پیچیده کند.
تفاوت ازدواج موقت و دائم از نظر ثبت
- ازدواج دائم: ثبت آن در دفاتر رسمی الزامی است و عدم ثبت آن جرم محسوب می‌شود.
- ازدواج موقت: ثبت آن الزامی نیست، مگر در شرایط خاص که قانون مشخص کرده است.
نکات مهم درباره ازدواج موقت
- مدت ازدواج موقت: باید به طور دقیق تعیین شود. پس از پایان مدت، عقد خود به خود باطل می‌شود.
- مهریه: تعیین مهریه شرط اساسی صحت ازدواج موقت است.
- عدم الزام به نفقه: در ازدواج موقت، مرد موظف به پرداخت نفقه نیست، مگر این‌که در عقد شرط شده باشد.
چگونه از حقوق خود در ازدواج موقت محافظت کنیم؟
- توافق بر ثبت: اگر به دنبال تضمین حقوق خود هستید، هنگام عقد شرط ثبت را قید کنید.
- استفاده از مشاوره حقوقی: قبل از اقدام به ازدواج موقت، با یک وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید.
- حفظ مدارک: اسناد مربوط به عقد، مدت و مهریه را به خوبی نگهداری کنید.
ثبت ازدواج موقت در ایران به طور کلی اجباری نیست، اما در موارد خاصی که قانون تعیین کرده، لازم است. ثبت این نوع ازدواج می‌تواند از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری کند و حقوق طرفین را تضمین کند. اگر در زمینه ازدواج موقت و ثبت آن سوالی دارید، حتماً با یک وکیل متخصص در این زمینه مشورت کنید.
برای اطلاعات بیشتر یا مشاوره حقوقی، می‌توانید با ما تماس بگیرید.
مهناز اسفندیاری، وکیل پایه یک دادگستری | کانون وکلای دادگستری مرکز
