طلاق غیابی یکی از موضوعات مهم در حقوق خانواده ایران است که به زن این امکان را می‌دهد تا در صورت نبود شوهر در کشور و عدم حضور او در فرآیند دادرسی، با رعایت شرایط قانونی، دادخواست طلاق ارائه دهد. در این حالت علاوه بر طلاق، زن می‌تواند برای دریافت مهریه خود اقدام و اموال موجود شوهر در ایران را توقیف کند. این مقاله به بررسی کامل شرایط، مراحل، مواد قانونی و نکات مهم طلاق غیابی از طرف زن می‌پردازد.
مبانی قانونی طلاق غیابی به درخواست زن
برای صدور حکم طلاق غیابی از طرف زن، باید یکی از شرایط قانونی زیر فراهم باشد:
۱. غیبت مفقودالاثر شوهر
طبق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی، هرگاه شوهر چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد، زن می‌تواند تقاضای طلاق کند. بر اساس ماده ۱۰۲۳، دادگاه پس از انتشار آگهی و گذشت مهلت‌های مقرر، حکم طلاق را صادر می‌کند. ماده ۱۱۵۶ نیز مدت عده زن پس از این نوع طلاق را مشخص کرده است.
۲. ترک انفاق
مطابق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی، در صورتی که شوهر از پرداخت نفقه به زن خودداری کند یا توانایی پرداخت نداشته باشد و این موضوع در دادگاه ثابت شود، زن حق درخواست طلاق خواهد داشت.
۳. عسر و حرج زوجه
ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی مقرر کرده است که اگر ادامه زندگی برای زن همراه با سختی و مشقت غیرقابل تحمل باشد (مانند اعتیاد شدید شوهر، محکومیت طولانی، ترک زندگی خانوادگی یا سوءرفتار مستمر)، دادگاه می‌تواند حکم طلاق صادر کند.
۴. شروط ضمن عقد نکاح
بر اساس ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی، اگر در عقدنامه شرطی درج شده باشد که بر اساس آن زن وکیل در طلاق باشد (مانند ازدواج مجدد شوهر یا غیبت طولانی او)، می‌تواند با اثبات تحقق شرط، خود را مطلّقه سازد.
ابلاغ دادخواست به شوهر مقیم خارج و صدور رأی غیابی
ابلاغ رسمی به خارج از کشور بر اساس ماده ۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی، از طریق مأموران سیاسی یا کنسولی ایران انجام می‌شود. اگر نشانی زوج مشخص نباشد، دادگاه پس از احراز مجهول‌المکانی، طبق ماده ۷۳ همان قانون، ابلاغ را از طریق نشر آگهی انجام می‌دهد. اگر شوهر در جلسه دادگاه حاضر نشود، لایحه ندهد و وکیل معرفی نکند، رأی به صورت غیابی صادر خواهد شد. بر اساس ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت واخواهی برای افراد مقیم خارج دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی است.
ثبت طلاق بدون حضور شوهر
مطابق قانون حمایت خانواده، پس از صدور حکم یا گواهی عدم امکان سازش و ارائه آن به دفترخانه، اگر شوهر در مهلت مقرر حاضر نشود، سردفتر می‌تواند صیغه طلاق را جاری و ثبت کند و مراتب را به زوج ابلاغ نماید. ثبت طلاق معمولاً منوط به پرداخت حقوق مالی زن (مهریه، نفقه ایام عده، اجرت‌المثل) است، مگر اینکه زن رضایت دهد یا حکم اعسار شوهر صادر شده باشد.
اجرای مهریه و توقیف اموال شوهر
زن می‌تواند به دو طریق برای وصول مهریه اقدام کند:
۱. از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی
چون قباله ازدواج سند رسمی لازم‌الاجراست، زن می‌تواند با مراجعه به دفترخانه ازدواج، درخواست اجرائیه مهریه داده و از اداره اجرای ثبت برای توقیف اموال شوهر در ایران استفاده کند.
۲. از طریق دادگاه خانواده
با طرح دعوای مطالبه مهریه و صدور حکم، واحد اجرای احکام دادگستری می‌تواند اموال منقول و غیرمنقول شوهر را توقیف و در صورت لزوم به مزایده بگذارد. این امر بر اساس قانون اجرای احکام مدنی و قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی انجام می‌شود.
نکات مهم در توقیف اموال
تنها اموالی که در داخل ایران به نام شوهر ثبت شده یا موجود باشد، قابل توقیف است. توقیف اموال با «مصادره» متفاوت است؛ توقیف اقدامی حقوقی برای وصول طلب است اما مصادره معمولاً حکم کیفری و به نفع دولت است. در صورت عدم شناسایی اموال، زن می‌تواند با استناد به قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، درخواست تحقیق و جستجوی اموال از مراجع ذی‌ربط کند.
مراحل عملی طلاق غیابی و دریافت مهریه
- جمع‌آوری مدارک و دلایل قانونی (حکم نفقه، مدارک ترک انفاق، اثبات غیبت طولانی، شروط ضمن عقد).
- تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده با ذکر نشانی شوهر یا درخواست مجهول‌المکانی.
- ابلاغ دادخواست به شوهر از طریق کنسولگری یا نشر آگهی.
- رسیدگی و صدور رأی غیابی در صورت عدم حضور شوهر.
- ثبت طلاق در دفترخانه حتی بدون حضور شوهر.
- اجرای مهریه و توقیف اموال از طریق اجرای ثبت یا دادگاه.
طلاق غیابی ابزاری قانونی برای زنانی است که شوهرشان در ایران نیست یا حاضر به همکاری در فرآیند طلاق نمی‌باشد. البته نبود شوهر در کشور به تنهایی کافی نیست و باید یکی از مبانی قانونی مثل غیبت مفقودالاثر، ترک انفاق، عسر و حرج یا شرط ضمن عقد اثبات شود. پس از صدور حکم طلاق، زن می‌تواند مهریه خود را از طریق توقیف اموال شوهر در ایران وصول کند.
جهت اطلاع بیشتر با ما در تماس باشید.
09129238714
مهناز اسفندیاری وکیل پایه یک دادگستری و عضو کانون وکلای دادگستری مرکز
